2024 yılında yürürlüğe giren ve Fransız iş kanununu Avrupa Birliği hukukuyla uyumlu hale getirmeyi amaçlayan yeni bir yasa, hastalık veya kaza nedeniyle alınan izinlerin, süreleri ne olursa olsun, ücretli izin hakkı kazanımı açısından fiili çalışma süresi olarak kabul edilmesini öngörmektedir. Bu önemli değişiklik, çalışanların haklarını genişletmekte ve işverenlerin bu yeni düzenlemelere uyum sağlamasını zorunlu kılmaktadır.
Hastalık ve Kaza İzinlerinin Ücretli İzin Hakkına Etkisi
Yeni yasa, hastalık izinlerini iki kategoriye ayırmaktadır: mesleki olmayan hastalıklar ve mesleki hastalıklar veya iş kazaları. Mesleki olmayan bir hastalık durumunda, çalışan her bir aylık izin süresi için iki gün ücretli izin hakkı kazanır. Mesleki bir hastalık veya iş kazası durumunda ise, çalışan süre sınırlaması olmaksızın her ay için 2,5 gün ücretli izin hakkı kazanır. Bu ayrım, iş kazaları ve mesleki hastalıkların çalışanlar üzerindeki olumsuz etkilerini telafi etmeyi ve bu tür durumlarda çalışanlara daha fazla destek sağlamayı amaçlamaktadır.
Daha önceki uygulamalarda, bazı toplu iş sözleşmeleri hastalık izinleri süresince ücretli izin hakkı kazanımını öngörmekteydi, ancak bu genellikle sınırlı bir süreyle geçerliydi. Yeni yasa, bu sınırlamaları ortadan kaldırarak, tüm hastalık ve kaza izinlerinin ücretli izin hakkı kazanımına dahil edilmesini sağlamaktadır.
Gerçekleşmiş İzinler İçin Geriye Dönük Hak Talebi
Yasa, çalışanlara geriye dönük hak talebinde bulunma imkanı da sunmaktadır. Çalışanlar, Nisan 2026’ya kadar geçmişte kullandıkları hastalık izinleri için (2009’a kadar geriye dönük olarak) ücretli izin hakkı talep edebilirler. Ancak, geriye dönük taleplerde dahi, bir çalışan bir yıl içinde fiili çalışma süreleri de dahil olmak üzere en fazla 24 gün ücretli izin hakkı kazanabilir.
Yargıtay’ın 13 Eylül 2023 tarihli içtihadı ve Avrupa Birliği hukuku uyarınca, iş kazaları veya mesleki hastalıklar nedeniyle kullanılan izinler için de geriye dönük düzeltme talep etme imkanı bulunmaktadır. Bu durum, iş kazası veya mesleki hastalık geçiren çalışanların haklarını daha da güçlendirmektedir.
Uygulamada Karşılaşılan Zorluklar ve Çözüm Önerileri
Yeni yasanın uygulanması, özellikle bordro yazılımlarının güncellenmesi ve çalışanların haklarının doğru bir şekilde hesaplanması açısından bazı zorluklar ortaya çıkarmıştır. Bordro yazılımlarının çoğu, hastalık izinleri süresince ücretli izin hakkı kazanımını doğru bir şekilde hesaplayabilmektedir. Hatta bazı yazılımlar, toplu iş sözleşmelerindeki düzenlemeler ile yasal düzenlemeler arasındaki farkları dikkate alarak, çalışanlar için en avantajlı olanını uygulamaktadır. Ancak, ilgili karşılıkların hesaplanmasında hatalar olabileceği için, dikkatli bir kontrol yapılması gerekmektedir.
Çalışanın işe dönüşünde, izin sürelerinin uzunluğu, tarihleri ve iş yükü gibi faktörler dikkate alınarak, ücretli izinlerini normal süresinde kullanıp kullanamayacağı veya yasada öngörülen 15 aylık erteleme süresinden yararlanması gerekip gerekmediği değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme, çalışanın sağlığı ve iş verimliliği açısından büyük önem taşımaktadır.
İşverenin Bilgilendirme Yükümlülüğü
İşverenler, çalışanın işe dönüşünden sonraki bir ay içinde, çalışanın sahip olduğu izin gün sayısını (bordro üzerinde belirtilerek) ve bu izinlerin hangi tarihe kadar kullanılabileceğini bildirmekle yükümlüdür. Ancak, bu yükümlülüğün her izin dönüşünde yerine getirilmesi pratikte mümkün olmayabilir. Bu nedenle, işverenler, danışmanlarının yardımıyla, bu bilgilendirmeyi ne zaman yapmanın daha uygun olduğuna karar vermelidirler.
Farklı son kullanma tarihlerine sahip izinlerin takibi oldukça karmaşıktır. Özellikle uzun süreli izin kullanan çalışanlar için erteleme süresinin takibi büyük önem taşımaktadır. Çok fazla izin birikmesini önlemek amacıyla, yasa koyucu, iş sözleşmesinin izin hakkı kazanım döneminin sonunda en az bir yıldır askıda olması ve çalışanın bu dönemi izleyen 15 ay içinde işe dönmemesi durumunda, kazanılan izinlerin kaybedilmesini öngörmüştür. Bu düzenleme, işverenlerin izinleri yönetmelerini kolaylaştırmayı ve uzun süreli izinlerin yol açabileceği sorunları azaltmayı amaçlamaktadır. Potansiyel olarak, Ağustos 2025’ten itibaren, bu tür durumlar dikkate alınarak, izinlerin bordro üzerinden silinmesi gerekebilir.
Özet ve Sonuç
Fransız iş kanununda yapılan bu önemli değişiklik, çalışanların haklarını genişletmekte ve işverenlerin yeni düzenlemelere uyum sağlamasını zorunlu kılmaktadır. İşverenlerin, çalışanların hastalık ve kaza izinleri süresince ücretli izin hakkı kazanımını doğru bir şekilde hesaplamaları, geriye dönük hak taleplerini değerlendirmeleri ve çalışanları izin hakları konusunda bilgilendirmeleri gerekmektedir. Bu süreçte, bordro yazılımlarının güncellenmesi, yasal düzenlemelere uygun hareket edilmesi ve çalışanların haklarının korunması büyük önem taşımaktadır. Yeni yasa, hem çalışanlar hem de işverenler için bazı zorluklar ortaya çıkarmakla birlikte, çalışanların haklarının güçlendirilmesi ve iş hukukunun Avrupa Birliği hukukuyla uyumlu hale getirilmesi açısından önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.
