Katar’dan Trump’a ‘Air Force One’ Hediyesi Tartışması Büyüyor

Donald Trump’ın, Katar kraliyet ailesinden geçici "Air Force One" olarak kullanılması amacıyla bir jumbo jet hediye almayı değerlendirdiği yönündeki haberler, hem siyasi hem de etik tartışmaları beraberinde getirdi. Trump, Boeing’in yeni Air Force One filosunu zamanında teslim edememesi üzerine bu teklifi değerlendirdiklerini savunuyor.

Trump, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, Boeing’in yeni Air Force One uçaklarını inşa etme sürecinin uzamasından duyduğu memnuniyetsizliği dile getirdi. Mevcut Air Force One’ın 40 yaşında olduğunu ve bakım maliyetlerinin çok yüksek olduğunu vurguladı. Trump, göreve geldiğinde yeni uçakların yapımı için talimat verdiğini, Obama yönetiminin başlattığı süreci devraldığını ve fiyatı düşürdüğünü belirtti. Ancak, seçim sonuçlarının beklendiği gibi olmaması nedeniyle uçakların yapım sürecinde aksamalar yaşandığını ve bunun "tam bir karmaşa" yarattığını iddia etti.

Haberlere göre, Katar kraliyet ailesi, Trump yönetimine 400 milyon dolar değerinde bir Boeing 747-8 jumbo jet hediye etmeyi teklif etti. Uçağın, Trump’ın görev süresi boyunca kullanılması ve ardından başkanlık kütüphanesine devredilmesi planlanıyor. Trump, Truth Social hesabından yaptığı açıklamada, Savunma Bakanlığı’nın bu 747’yi ücretsiz olarak almasının "dürüst Demokratları" rahatsız ettiğini ve uçağa en yüksek fiyatı ödemek istediklerini savundu.

Trump, ocak ayında göreve döndüğünde, iki yeni Air Force One’ın yapımının planlanan takvimin çok gerisinde olduğunu öğrendiklerini ifade etti. Katar’dan ücretsiz bir 747 almanın, yeni uçaklar inşa edilirken kullanılması açısından "çok hoş bir jest" olduğunu belirten Trump, "Aptal biri olup ‘Hayır, bedava uçak istemiyoruz’ diyebilirim. Ama bedava şeyler veriyoruz, bir tane de biz alırız ve bu bize yardımcı olur. Çünkü 40 yaşında bir uçağımız var. Bu uçakları en iyi durumda tutmak için harcadığımız para astronomik düzeyde" şeklinde konuştu.

Beyaz Saray Basın Sözcüsü Karoline Leavitt de, Katar kraliyet ailesinin ABD Savunma Bakanlığı’na Boeing jumbo jet bağışlamasıyla ilgili endişeleri reddetti. Leavitt, bu bağışın karşılığında bir çıkar beklentisi olmadığını ve bağışın yasalara uygunluğunun titizlikle incelendiğini vurguladı. "Katar hükümeti, Savunma Bakanlığı’na bir uçak bağışlamayı nazikçe teklif etti. Yasal detaylar hala üzerinde çalışılıyor. Ancak, bu hükümete yapılan herhangi bir bağış her zaman yasalara tam uyumlu bir şekilde yapılır ve en üst düzeyde şeffaflığa bağlıyız ve bunu yapmaya devam edeceğiz" dedi.

Leavitt, bağışın Katar’ın karşılığında bir şey beklemesine yol açabileceği yönündeki endişelere ise, "Kesinlikle hayır, çünkü onlar Başkan Trump’ı tanıyor ve onun sadece Amerikan halkının çıkarlarını göz önünde bulundurarak çalıştığını biliyorlar" şeklinde yanıt verdi.

Ancak, bu hediye tartışmalara yol açtı. New York Temsilcisi Ritchie Torres, Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi’ne (GAO) bir mektup yazarak, bu bağışın etik açıdan incelenmesini talep etti. Torres, bu bağışın bir ABD başkanı tarafından alınan en pahalı hediye olacağını savundu. "Başkan Donald Trump’ın Katar hükümetinden lüks bir uçak (Boeing 747-8) kabul etmeye hazırlanmasıyla ilgili endişelerimi dile getirmek için yazıyorum. ‘Göklerdeki saray’ olarak tanımlanan bu uçak, Başkan Trump’ın resmi ‘Air Force One’ olarak ve görevden ayrıldıktan sonra özel kullanımına sunulacak" dedi.

Torres, bu durumu "uçan bir vurgun" olarak nitelendirerek, bunun Amerikan tarihinde benzeri görülmemiş bir başkanlık çıkar sağlamanın son örneği olduğunu iddia etti. Başkanların, Yabancı Ülkelerden veya Hükümdarlardan Hediye Almayı Yasaklayan Emoluments Clause (Kazançlar Maddesi) maddesini yıllardır aştığını, başkanlık görevindeyken aldıkları hediyeleri başkanlık makamına yapılan hediyeler olarak sınıflandırarak bu maddeyi aşabildiklerini belirtti. Bu hediyeler daha sonra başkanlık kütüphanelerinde kataloglanıp saklanıyor. Başkanlar kütüphanelerindeki eşyalara bir ölçüde erişim sağlayabilseler de, bunlara doğrudan sahip olmuyorlar ve özel mülkiyetlerini güvence altına almak için federal hükümetten satın almaları gerekiyor.

Leavitt, yabancı bir hükümet tarafından verilen tüm hediyelerin yasalara uygun ve şeffaf olacağını belirtti. "Yabancı bir hükümet tarafından verilen herhangi bir hediye, her zaman yürürlükteki tüm yasalara tam uyum içinde kabul edilir. Başkan Trump Yönetimi tam şeffaflığa bağlıdır" dedi.

Trump’ın yakın zamanda Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni ziyaret etmesi bekleniyor. Bir Trump yönetimi yetkilisi, uçağın bu ziyaret sırasında başkana sunulmayacağını veya Trump tarafından kabul edilmeyeceğini doğruladı.

Mevcut Air Force One filosu, her ikisi de 30 yıldan eski olan ve en azından Obama yönetiminden bu yana değiştirilmesi düşünülen iki yaşlı uçaktan oluşuyor. Trump, ilk yönetimi öncesinde Boeing ile yeni bir Air Force One filosu inşa etmek için yapılan bir hükümet anlaşmasını eleştirmiş ve 2016’da sosyal medyada, iki uçağı inşa etmenin "maliyetlerin kontrolden çıktığını ve 4 milyar doları aştığını" yazmıştı.

Trump, 2018’de Boeing’e iki yeni jet üretimi için 3,9 milyar dolarlık sabit fiyatlı bir anlaşma verdi. Ancak, jetlerin yapımının 2029’a kadar tamamlanması beklenmiyor. Boeing, Trump ile yeni filo oluşturma anlaşması yaptıktan sonra, "Boeing, Amerikan başkanlarına olağanüstü vergi mükellefi değeriyle uçan bir Beyaz Saray sağlayan yeni nesil Air Force One’ı inşa etmekten gurur duyuyor. Başkan Trump, Amerikan halkı adına iyi bir anlaşma yaptı" açıklamasında bulundu.

Katar Büyükelçiliği yetkilisi Ali Al-Ansari, Katar Savunma Bakanlığı ile ABD Savunma Bakanlığı arasında Air Force One olarak geçici kullanım için bir uçağın olası devrinin değerlendirilmekte olduğunu, ancak konunun ilgili hukuk departmanları tarafından hala incelendiğini ve henüz bir karar verilmediğini belirtti.

Görevde olmadığı zamanlarda Trump, "Trump Force One" olarak adlandırılan özel Boeing 757 jetiyle seyahat etti. Bu jet, Trump’ın soyadıyla ünlüdür ve sık sık kampanya mitinglerinin arka planında görüldü.