Tartışmalı İadeler ve Suriyeli Mültecilerin İzinli Keşif Gezilerine İhtiyacı
Afganistan ve Suriye’ye yapılan sınır dışı etmeler, bir dizi şiddet olayının ardından tartışma konusu olurken, çok sayıda Suriyeli mülteci, Alman hükümetinin eski vatanlarına izinli keşif gezileri yapma imkanı tanıması için sabırsızlanıyor. Çünkü izinsiz seyahat etmeleri durumunda Almanya’daki koruma statülerini riske atacaklar.
"Suriye’ye gidişleri desteklemek istiyorsak, şimdi oldukça hızlı bir şekilde pragmatik çözümlere ihtiyaç var" diyor Yeşiller milletvekili Lamya Kaddor, Almanya Basın Ajansı’na. "Böyle gezilerle ilgili nihayet bir düzenleme ne zaman yapılacak sorusunu soran Suriyeli mülteciler tarafından sık sık aranıyorum."
Almanya-Suriye Yardım Dernekleri Birliği, bu konuda Alman hükümetinin çeşitli birimlerine başvurduğunu bildirdi.
Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) ise farklı bir noktaya vurgu yapıyor. İçişleri sözcüsü Alexander Throm, "Afganistan ve Suriye’ye iade sürecini mümkün olan en kısa sürede gündemimize almalıyız; Almanya yıllarca süren durağanlığa tahammül edemez." ifadelerini kullandı.
Sığınmacı sayılarının, Suriye ve Afganistan’a sınır dışı etmelerin gerekliliğini gösterdiğini; özellikle Aschaffenburg, Münih, Solingen ve Mannheim’da bu ülkelerden gelen kişilerin gerçekleştirdiği saldırılar sonrasında bu gerekliliğin daha da arttığını savundu.
İçişleri Bakanlığı, Suriyelilerin "koruma statülerini kaybetmeden, kalıcı bir şekilde gönüllü geri dönüş hazırlığı için durumun değerlendirilmesine yönelik olarak kısa süreli dönüşler yapabilmelerine imkan tanımak amacıyla bir çözüm üzerinde çalıştığını" açıkladı. Hükümet ayrıca, suçluların ve şiddete meyilli olduğu düşünülen İslamcıların Suriye’ye sınır dışı edilmesi konusunda da ilerleme kaydetmek istiyor. Suriye’ye 2012’den bu yana sınır dışı etme uygulanmıyor.
Başkan Beşar Esad ve acımasız güvenlik güçlerinin hakimiyetinin sona ermesinden kısa bir süre önce, 8 Aralık 2024’te, Kürt özerk bölgesindeki bağlantılar üzerinden bu alanda ilerleme sağlama planları olduğu düşünülüyordu. Ancak yeni durum, bir strateji değişikliği gerektirdi.
İçişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü, talep üzerine şu açıklamada bulundu: "Bundesregierung’un Suriye Görev Gücü’nün bir parçası olarak, İçişleri Bakanlığı Suriye Geçici Hükümeti ile temas kurmak ve dönüş meseleleri hakkında da görüşme yapmak için yoğun bir şekilde çalışıyor."
İçişleri Bakanı Nancy Faeser (SPD) ve Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock (Yeşiller), Ocak ayında Suriyeli mültecilere koruma statülerini etkilemeyecek şekilde bir keşif gezisi yapmalarına izin vermenin anlamlı olduğunu söylemişlerdi.
Koruma hakkına sahip kişilerin kendi ülkelerine seyahat etmeleri halinde, genellikle koruma koşullarının artık geçerli olmadığına dair yasal bir varsayım söz konusudur. "Ahlaki olarak zorunlu olması" gibi durumlarda istisnalar vardır, örneğin aile üyelerinin ağır hastalığı ya da ölümü gibi. Aksi takdirde, koruma statüsünün kaybedilmesi riski vardır. Ayrıca seyahat, yabancılar dairesine önceden bildirilmelidir.
Yeşillerli Kaddor, "Benim önerim, izin verilen seyahat sayısının belirlenmesi veya insanların yaşam koşullarını yerinde değerlendirmek için Suriye’ye istedikleri kadar sık seyahat edebilecekleri belirli bir süre, örneğin bir yıl belirlenmesi." ifadelerini kullandı.
Suriye’de bu ay yaptığı bir ziyaret sırasında, Lübnan ya da Türkiye’den dönen eski mültecilerle görüştüğünü söyledi. Birçoğu, yaşadıkları yerde elektrik olmaması ya da çocuklar için okul eğitimi bulunmaması gibi nedenlerle geri dönmelerinden pişman olmuş.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne (UNHCR) göre, Esad’ın devrilmesinden bu yana 300.000’den fazla Suriyeli vatanlarına geri döndü. Bunların çoğu en son Ürdün, Lübnan veya Türkiye’de yaşamıştı. Avrupa ülkelerinden birkaç bin geri dönüş var.
Keşif gezileri fikrinin memnuniyet verici olduğunu çünkü "birçok insan evlerinin hala ayakta olup olmadığını, mahallenin yıkılıp yıkılmadığını ve yeniden bir hayat kurma şansı olup olmadığını görmek istiyor." ifadelerini kullandı.
Yabancılar Merkezi Kaydı’na göre, 31 Aralık 2024 tarihinde Almanya’da 975.061 Suriye vatandaşı yaşıyordu. Bunların arasında 10.231 sınır dışı edilmesi gereken kişi vardı. 9.156’sı ise ikamete tabi olmuştu. Suriye, şu anda Almanya’da sığınma başvurusu yapan kişilerin en önemli menşe ülkesi olmaya devam ediyor.
Ağustos 2024’ün sonlarında Katar’ın yardımıyla 28 erkek suçlu Almanya’dan Afganistan’a sınır dışı edilmişti. Ülkelerden, zorunlu olarak sınır dışı edilmesi gereken Afganların isimlerini vermeye davet edilmişti. Ancak o zamandan beri yeni bir uçuş yapılmadı. Güç değişiminden önceki son Alman sınır dışı etme uçuşu 6 Temmuz 2021’de Kabil’e yapılmıştı.
Ağustos 2021’de Kabil’de tekrar yönetimi ele geçiren militan İslamcı Taliban ile Alman hükümetinin diplomatik ilişkisi yok.
Baerbock ve Yeşillerin başbakan adayı Robert Habeck’in, "Afgan hükümet makamlarıyla temasların olmadığını iddia etmeleri samimiyetsizliktir" diyor Throm. Çünkü Alman hükümeti, Afganistan’daki fiili hükümet yetkilileriyle defalarca "teknik düzeyde" temas kurmuştur, özellikle de Afgan erkek ve kadınların seyahat özgürlüğü gibi konularda.
