Rusya’dan Ukrayna’ya Beklenmedik Barış Çağrısı: Müzakereler Yeniden mi Başlıyor?
MOSKOVA, 11 Mayıs (Reuters) – Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Pazar günü yaptığı açıklamada Ukrayna ile doğrudan görüşmelere başlama teklifinde bulundu. Putin, bu görüşmelerin 15 Mayıs’ta İstanbul’da yapılması gerektiğini ve amacının kalıcı bir barış sağlamak ve savaşın temel nedenlerini ortadan kaldırmak olduğunu belirtti. Bu beklenmedik hamle, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından gerilen ve Soğuk Savaş’tan bu yana en büyük gerilimlerden birini tetikleyen ortamda geldi.
Putin, Rusya’nın Ukrayna ile doğrudan görüşmelere başlamasının amacının çatışmanın kök nedenlerini ortadan kaldırmak ve uzun vadeli, kalıcı bir barışın yeniden tesis edilmesini sağlamak olduğunu vurguladı. Rusya’nın 2022’de müzakereleri kesmediğini, bunun Kiev’in kararı olduğunu iddia etti. Buna rağmen, Kiev’e herhangi bir ön koşul olmaksızın doğrudan müzakerelere devam etmeyi teklif ettiklerini söyledi. Putin, Rusya’nın 2022’deki işgalinden kısa bir süre sonra başarısız olan görüşmelere atıfta bulunarak, "Kiev yetkililerine müzakerelere Perşembe günü İstanbul’da başlamayı teklif ediyoruz" dedi. Tekliflerinin masada olduğunu ve kararın artık Ukrayna yetkilileri ve "halklarının çıkarlarından ziyade kişisel siyasi hırslarıyla yönlendirilen" danışmanlarına ait olduğunu belirtti.
Avrupa’nın önde gelen güçleri, Cumartesi günü Ukrayna’da koşulsuz 30 günlük bir ateşkesi desteklediklerini açıkladılar. Bu hamleye, eski ABD Başkanı Donald Trump da destek verdi ve Putin’i kabul etmemesi halinde ağır yeni yaptırımlarla tehdit etti. Trump, bir barış yapıcı olarak hatırlanmak istediğini defalarca dile getirmiş ve Ukrayna savaşının "kan gölü" olarak nitelendirdiği bu durumu sona erdirmek istediğini belirtmişti. Trump yönetimi, savaşı ABD ve Rusya arasında bir vekalet savaşı olarak görüyor.
Eski ABD Başkanı Joe Biden, Batı Avrupalı liderler ve Ukrayna, işgali emperyalist tarzda bir toprak gaspı olarak nitelendirmiş ve Rus güçlerini yenme sözü vermişlerdi. Putin ise savaşı Moskova’nın Batı ile ilişkilerinde bir dönüm noktası olarak görüyor. Sovyetler Birliği’nin 1991’de dağılmasının ardından NATO’yu genişleterek ve Ukrayna da dahil olmak üzere Moskova’nın etki alanı olarak gördüğü bölgelere tecavüz ederek Rusya’yı aşağıladığını savunuyor.
Bu beklenmedik barış çağrısı, savaşın gidişatını değiştirebilecek bir potansiyele sahip. Ancak, taraflar arasındaki derin güvensizlik ve farklı hedefler, müzakerelerin başarılı olma ihtimalini zayıflatıyor.
Müzakerelerin Önündeki Engeller
- Güvensizlik: Rusya ve Ukrayna arasındaki ilişkiler, yıllarca süren gerginlik ve çatışma nedeniyle derinden zedelenmiş durumda. Her iki taraf da diğerinin niyetlerinden şüphe duyuyor ve taviz vermekte isteksiz davranıyor.
- Farklı Hedefler: Rusya’nın Ukrayna’daki hedefleri hala belirsizliğini koruyor. Bazı analistler, Rusya’nın Ukrayna’nın doğusunda kontrolü sağlamak ve ülkenin NATO üyeliğini engellemek istediğine inanıyor. Ukrayna ise toprak bütünlüğünü korumak ve Rus işgaline son vermek istiyor. Bu farklı hedefler, müzakereleri zorlaştırıyor.
- Uluslararası Baskı: Batılı ülkeler, Rusya’ya yönelik ekonomik ve siyasi baskıyı artırarak Ukrayna’yı desteklemeye devam ediyor. Bu durum, Rusya’nın müzakere masasına oturmasını zorlaştırabilir.
- İç Siyasi Baskılar: Hem Rusya’da hem de Ukrayna’da, savaşın devam etmesini destekleyen ve taviz verilmesine karşı çıkan güçlü siyasi güçler bulunuyor. Bu iç siyasi baskılar, liderlerin müzakere sürecinde esnek davranmasını engelleyebilir.
Müzakerelerin Olası Sonuçları
- Ateşkes: Müzakerelerin en olası sonucu, geçici bir ateşkes ilan edilmesi olabilir. Ancak, taraflar arasındaki güvensizlik ve farklı hedefler nedeniyle ateşkesin uzun sürmesi pek olası görünmüyor.
- Toprak Tavizleri: Rusya, Ukrayna’dan bazı toprak tavizleri isteyebilir. Ancak, Ukrayna hükümeti toprak bütünlüğünden ödün vermeyeceğini defalarca dile getirdi. Bu durum, müzakerelerin tıkanmasına neden olabilir.
- NATO Üyeliği: Rusya, Ukrayna’nın NATO üyeliğini engellemek için garanti isteyebilir. Ancak, Ukrayna ve Batılı ülkeler, Ukrayna’nın kendi güvenlik politikalarını belirleme hakkına sahip olduğunu savunuyor. Bu konuda bir uzlaşmaya varmak zor olabilir.
- Uzun Vadeli Barış Anlaşması: Müzakerelerin en ideal sonucu, uzun vadeli bir barış anlaşması imzalanması olacaktır. Ancak, taraflar arasındaki derin farklılıklar ve güvensizlik nedeniyle bu sonucun gerçekleşmesi pek olası görünmüyor.
Sonuç
Putin’in Ukrayna ile doğrudan müzakerelere başlama teklifi, savaşın gidişatını değiştirebilecek önemli bir gelişme. Ancak, müzakerelerin önünde birçok engel bulunuyor ve başarılı olma ihtimali düşük. Taraflar arasındaki güvensizlik, farklı hedefler, uluslararası baskı ve iç siyasi baskılar, müzakerelerin başarısını zorlaştırabilir. Yine de, müzakerelerin başlaması bile olumlu bir adım olarak değerlendirilebilir ve barış için bir fırsat sunabilir. Dünya, İstanbul’da yapılması planlanan bu görüşmelerden çıkacak sonuçları merakla bekliyor.
