California, son zamanlarda evsizlik sorununa yaklaşımını önemli ölçüde değiştiriyor. Bu değişim, şehirlerin kamp karşıtı yasakları, evsizlerin gidecek başka yerleri olmasa bile uygulama yetkisini veren geçen yılki Yüksek Mahkeme kararının ardından geldi. Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık 275.000 kişi barınaksız yaşıyor ve bunların yarısından fazlası California’da bulunuyor. Grants Pass v. Johnson kararı, şehirleri bu tür kampları dağıtmaya ve insanları sokaklardan daha hızlı uzaklaştırmak için küçük ev barınakları ve motel odaları gibi "geçici konut" seçeneklerini genişletmeye teşvik etti.
Eleştirmenler, bu yaklaşımın krizi çözmek yerine gizleme riski taşıyan iki kademeli bir konut sistemi oluşturabileceğini savunuyor. Ancak, geçici konut birimlerinin kalıcı destekli konutlardan çok daha hızlı (yaklaşık beş ay yerine beş yıl) ve ucuza (birim başına 50.000 ila 100.000 dolar yerine birim başına 600.000 ila 1 milyon dolar) inşa edilebilmesi, seçilmiş yetkililere artan siyasi sorunlarına çekici bir politika çözümü sunmuştur.
California’da evsizlik, seçilmiş yetkililer için hem tanımlayıcı bir siyasi sorumluluk hem de eyaletin yönetim zorluklarının ulusal bir sembolü haline geldiğinden, şehirler sokaklarında ilerleme kaydetmek için özellikle isteklidir. Belki de hiçbir California politikacısı, küçük ev barınaklarının potansiyeli konusunda San Jose Belediye Başkanı Matt Mahan kadar hevesli olmamıştır. Mahan, 2023’te şehrinin konut fonlarının üçte birinden fazlasını üretimi artırmak için yönlendirmeyi önermişti. (San Jose, yaklaşık 1 milyon nüfusuyla Kuzey California’nın en büyük şehridir.) Mahan, 2024’te sokak evsizliğini ortadan kaldırma vaadiyle yeniden seçime katıldı ve kazandığından beri 2025’in sonuna kadar 1.000’den fazla yeni geçici konut birimi inşa etme sözü verdi. Daha yakın zamanda, barınağa gitmeyi defalarca reddeden evsiz insanları tutuklamak istediğini açıkladı. Mahan, "Evsizlik bir seçim olamaz," dedi. "Hükümetin barınak inşa etme sorumluluğu vardır ve evsiz komşularımızın da onu kullanma sorumluluğu vardır."
Bu daha sert yaklaşım, yeni seçilen Belediye Başkanı Daniel Lurie’nin geçici konut seçeneklerini genişlettiği ve insanları sokaklardan daha hızlı uzaklaştırdığı San Francisco’da da benimseniyor. San Francisco’da çadır kampları azaldı – şehrin 2019’da izlemeye başlamasından bu yana kaydedilen en düşük seviye – ve suç da benzer şekilde düştü. Evsiz insanların tutuklanmaları da arttı. San Francisco Chronicle’a göre, Mart ayında yaklaşık 120 evsiz insan tutuklandı, bu önceki yedi yılın herhangi bir ayında kaydedilen en yüksek sayı ve Grants Pass kararının ardından Ağustos ayından bu yana 700’den fazla kişi tutuklandı. Belediye başkanının evsizlik politikası başkanı Kunal Modi, "Geçmişte sadece sosyal hizmet odaklıydı ve bu sorunu sadece sosyal hizmetle çözemezsiniz," dedi. "Ancak bu zorluğun üstesinden sadece tutuklamalarla da gelemeyeceksiniz, bu yüzden ikisi arasında bir denge bulmaya çalışıyoruz."
Beş yıl önce "Silikon Vadisi tarzı ‘yıkıcı düşünmeyi’ Amerika’nın evsizlik krizine uygulamak" için kurulan kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan DignityMoves’un CEO’su Elizabeth Funk, California’da küçük ev barınaklarını genişletme girişimine öncülük ediyor. Funk, Grants Pass kararının işleri hızlandırdığını belirtiyor. Funk, "Bu bir itici güç verdi," dedi, "çünkü ironik bir şekilde şehirler, ‘Neden barınak inşa edelim ki? İnsanları onu almaya zorlayamayız’ diyerek işin içinden sıyrılıyorlardı. Artık ‘İnşa edersek boş duracak’ deme bahaneleri kalmadı."
Geçici konutlara olan ivme, belediye binalarının ötesine geçiyor. Geçen yıl, eyalet milletvekilleri küçük evler yaklaşımını desteklemek için Geçici Konut Yasası’nı kabul ettiler ve şimdi modeli eyalet çapında hızlandırmak için iki yasa daha ilerletiyorlar. Yaklaşım ulusal düzeyde de dikkat çekiyor. San Jose’nin eski Belediye Başkanı ve şu anki ABD Temsilcisi Sam Liccardo, Ev Seçimi Kuponlarının, yaygın olarak bilinen adıyla 8. Bölümün, geçici konut seçeneklerini finanse etmesine izin verecek federal bir yasa hazırladığını söyledi – bu, bu kira sübvansiyonlarının şu anda desteklemeye yetkili olmadığı bir şey. Liccardo, Mahan’ın selefi olarak, pandemi sırasında bulaşma riskini azaltmak için San Jose’nin ilk geçici barınaklarının kurulmasına öncülük etti. (Her geçici barınak birimi, sakinlere insanların ortak alanlarda uyuduğu veya Covid-19’dan kaçınmak için dışarıda uyumaktan daha fazla mahremiyet sunuyordu.)
Liccardo, "Temsilciler Meclisi’ndeki alt komitenin başkanı Mike Flood dahil olmak üzere Cumhuriyetçi meslektaşlarımla konuşuyorum ve 8. Bölüm’de daha fazla esneklik sağlanmasına ilgi var," dedi ve model için potansiyel iki partili destek olduğunu öne sürdü. Genel olarak evsizlik konusunda, "Sadece daha çevik bir tepkiye ihtiyacımız var" diye ekledi.
Funk, Trump yönetiminin hukuk ve düzen yöneliminin, federal fonlara yönelik yakıp yıkma yaklaşımıyla birleştiğinde geçici konut modelini ileriye taşıyacağını tahmin ediyor. "İlginç bir zaman," dedi, "ve insanlara bakmaya yardımcı olan programlarda bu kadar çok kesinti görmek kalbimi kırsa da, komik bir şekilde, kalıcı konut için daha fazla federal fon yoksa, bu bizi daha ucuz çözümler finanse etmeye zorlayacak." Ulusal Evsizlik Hukuk Merkezi’ne göre, ABD genelinde 150 şehir, geçen Haziran’daki Grants Pass kararından bu yana evsiz kamplarına yeni kısıtlamalar getirdi. Bu şehirlerin yaklaşık üçte biri California’da bulunuyor. Seçilmiş yetkililer, bu yeni kuralları kısmen, kar amacı gütmeyen Community Solutions tarafından 2014 yılında tanıtılan "işlevsel sıfır evsizlik" genel politika hedefinin daha dar bir versiyonu olan "işlevsel sıfır barınaksız evsizliğe" ulaşmaya yönelik bir adım olarak haklı çıkardılar. Kuruluşun fikri, başarıyı evsizliğin nadir, kısa süreli ve tekrarlamayan bir durum olduğu sistemler inşa etmek olarak tanımlamaktı ve bu çerçeve o zamandan beri Gazi İşleri Bakanlığı ve ABD Evsizlikler Arası Konseyi tarafından benimsendi. 2021’de Community Solutions, bu yaklaşımı ilerletme çalışmaları için MacArthur Vakfı’nın 100 milyon dolarlık hibesini aldı.
California milletvekilleri ve DignityMoves, "işlevsel sıfır" ve "nadir, kısa süreli ve tekrarlamayan" dilini kullanmaya başladılar, ancak yalnızca dışarıda veya esas olarak insan ikametine yönelik olmayan yerlerde, örneğin arabalarda veya tren istasyonlarında uyuyanlar için uyguladılar. Başka bir deyişle, toplu barınaklarda yaşayan veya sıkışık apartmanlarda ikiye katlanan evsiz bireylere odaklanmıyorlar. (Bu yılki iki eyalet geçici konut yasasından birinin adı 2025 İşlevsel Sıfır Barınaksız Yasası.)
Bu yılki eyalet geçici konut yasalarından birine sponsor olan California eyalet Senatörü Catherine Blakespear, "Barınaksız sokak evsizliği için sıfıra ulaşmak en yüksek öncelik olmalı," dedi. "Ve bu konudaki kendi düşüncelerimde bir değişim yaşadım." Bazı evsizlik savunucuları, yeni kullanıma karşı çıktılar. Ulusal Evsizliği Sona Erdirme İttifakı’nın kıdemli California politika görevlisi Alex Visotzky, "’İşlevsel sıfır’, evsizlik politikası dünyasında yaygın olarak tanınır, ancak ‘işlevsel sıfır barınaksız’, tanımadığımız bir ifadedir çünkü barınaklı evsizliğin insanlar için kabul edilebilir bir durum olma olasılığını öne sürüyor," dedi. "Sadece barınaksızlara odaklandığınızda, çoğu zaman işleri daha da kötüleştirirsiniz çünkü bu, barınak sisteminizde insanların çıkamadığı bir tıkanıklığa yol açar."
Visotzky, evsizliği yalnızca yavaş inşa edilen kalıcı konutların çözebileceği varsayımına meydan okuyor. Yeni kalıcı konutlar inşa etmek yıllar alsa da, vaka yönetimi, konut sübvansiyonları ve insanları aile ve arkadaşlarla yeniden bir araya getirme gibi hedeflenmiş bir yaklaşımla insanları kalıcı konutlara yerleştirmenin yıllar almadığını vurguluyor. Visotzky gibi savunucular, geçici konutlara prensipte karşı olmadıklarını, ancak politikacıların fonları kalıcı konutlardan ayırmasından ve insanların gerçek bir eve taşınmasını daha da uzun süre engellemesinden endişe ediyorlar. Özel sektörün küçük ev alanına akın etmesi de savunucuları duraklatıyor ve bu suçluların bir sonraki döneminin nasıl görüneceğinden endişe ediyorlar. Evsizlik yaşayan insanların beşte birinden fazlası şu anda bipolar bozukluk veya şizofreni gibi ciddi bir akıl hastalığına sahip ve ABD Adalet Bakanlığı, "karşılanmamış davranışsal sağlık ihtiyaçlarının yaygınlığının", "evsizlik yaşayan insanların kolluk kuvvetleriyle sık (ve genellikle tekrarlayan) etkileşimlerinin" temel bir nedeni olduğunu tespit etti. Tüm geçici konut topluluklarında, ciddi akıl hastalığı olan insanlara yardım etmek için gerekli destek hizmetleri bulunmuyor ve savunucular, bu insanlar için gidecek başka bir yer yoksa ne olacağından endişe ediyorlar.
San Francisco’da, Lurie’nin belediye başkanlığı selefi London Breed, Grants Pass kararına, çadır kampları konusunda cezai yaptırımlar tehdidi de dahil olmak üzere "çok agresif" olacağına söz vererek yanıt verdi. Lurie, evsizlere yönelik sokak yardım ekiplerini kolluk kuvvetlerine daha resmen dahil etmek de dahil olmak üzere Breed’in daha sert yaklaşımını sürdürdü. Geçen yıl belediye başkanlığı için kampanya yürütürken Lurie, DignityMoves ile ortaklık kurdu ve evsizlikle mücadele planının duyurusunda Elizabeth Funk’ı öne çıkardı. Lurie, ilk iki yılında 2.500 geçici konut birimi inşa etme sözü verdi.
Lurie’nin San Francisco’daki ekibinin evsizlik sorumlusu Modi, ilk işlerinin daha fazla ciddi sağlık sorunları olan insana hizmet etmek için sokak yardım stratejilerini yenilemeye ve yeni bir kriz dengeleme merkezi açmaya odaklanmak olduğunu söyledi. Ancak şimdi dikkatleri yeni küçük ev seçenekleri inşa etmeye yöneliyor.
Geçici konut savunucuları, birimleri kalıcı konutlara "köprü" seçenekleri olarak sunarken, Funk gibi bazı savunucular, konutların orada yaşamak istiyorlarsa sakinler için çok daha uzun süre kullanıma açık olması gerektiğini, belki de alanı önemsemedikleri veya özel kira piyasasında avlanma zahmetine girmek istemedikleri için.
Funk, "Şu anda ortalama kalış süresi yaklaşık sekiz ay, ancak bu geçici şeyi ölçeklendirmeye başladıkça, daha uzun olacak ve bunun sorun olmaması gerekiyor," dedi. "İnsanların hızlı bir şekilde çıkmasını istememizin tek nedeni, şehrin onları barınakta tutmanın maliyetini ödemek zorunda olması ve şehirlerin buna gücü yetmemesi." Bu küçük ev köylerinde yemek, bakım ve sosyal hizmetlerin maliyetini ödemek, başlıca engellerden biri. Örneğin San Jose’de, her köyün lansmanı yaklaşık 15 milyon dolara mal oldu, ancak daha sonra işletilmesi yıllık 3 milyon ila 4 milyon dolara mal oldu. Liccardo belediye başkanıyken, şehir pandemi sırasında inşa ettikleri küçük ev köylerini sürdürmek için ilçe düzeyinde herhangi bir fon alamadığını söyledi; işletme maliyetleri milyonlarca dolar çok pahalı bulundu. "Karşı olduğumuz şey, gerçekte konutun ne olduğunun tanımını bulandırmak."
Funk ve Mahan gibi liderler, cevaba sahip olduklarını düşünüyorlar. Şu anda yaklaşık 2,3 milyon düşük gelirli haneyi destekleyen federal hükümetin 3,6 milyar dolarlık kupon programına gözlerini dikmiş durumdalar. Bu Konut Seçimi Kuponu programının, alıcılar için kullanımı kötü şöhretli derecede zor; bir federal çalışma, bir kupon almaya hak kazananların sadece yüzde 60’ının bunu kabul etmeye istekli özel bir ev sahibi bulabildiğini tespit etti. Geçen yıl California’da 40.000’den fazla kupon sahibi hiç konut bulamadı.
Funk ve meslektaşlarının öngördüğü çözüm, federal kira sübvansiyonunun şehirlerin bu yıllık işletme maliyetlerini karşılamasına yardımcı olarak insanların konut sahibi olmasını ve kiracıların istekli ev sahibi bulamadığı için federal sübvansiyonların boşa gitmemesini sağlamak. Bu fikri ilerletmek için, Santa Clara ve San Mateo ilçelerinin bazı bölümlerini temsil eden Liccardo, yerel toplulukların, kupon sahiplerinin aylık sübvansiyonlarını piyasa oranlı bir daire yerine daha uzun vadeli olarak küçük bir ev veya motel seçeneğinde kalmak için harcamalarına izin verilip verilmeyeceğine karar verebileceğini açıklığa kavuşturacak bir yasa üzerinde çalışıyor. Liccardo, kuponlara daha fazla para harcamak istemeyen Cumhuriyetçileri eleştirdi ve Kongre harekete geçmezse önümüzdeki yılın sonuna kadar 60.000 kuponun kaybolabileceğini belirtti. Ancak, muhafazakar meslektaşlarını paranın nasıl harcanabileceği konusunda "daha fazla esneklik" konusunda açık oldukları için övdü. "İnsanlar onlarda kalmak istiyorsa, harika," dedi. "Yerel toplulukların karar vermesine izin verelim."
Visotzky, kendisi gibi savunucuların, gidecek başka bir yer olmadığında insanların barınaklarda kalması konusunda herhangi bir endişesi olmadığını, ancak yeni bir düşük standartta yaşam kategorisi yaratmaktan endişe duyduklarını söyledi. "Karşı olduğumuz şey," dedi, "gerçekte konutun ne olduğunun tanımını bulandırmak."
