Erkek ve Kadın Kolej Basketbolu Arasındaki Kurallar: Farklılıklar ve Nedenleri
2025 NCAA Erkekler ve Kadınlar Turnuvaları başlarken, bu sezon ilk kez basketbol maçlarını izleyen taraftarların dikkatini çekecek bazı önemli farklılıklar bulunuyor. Her ne kadar temelde aynı spor olsa da, erkekler ve kadınlar kolej basketbolunda uygulanan kurallar arasında belirgin ayrımlar mevcut. Bunlardan en dikkat çekeni, kadınların daha küçük bir topla oynaması ve kadınlar turnuvasının erkeklere kıyasla daha fazla sayıda ev sahibi sahaya sahip olması.
Zorunlu Okuma: 2025 Kadınlar NCAA Turnuvası için uzman tahminleri ve braket öngörüleri.
Ancak, çoğu kişinin ilk bakışta fark edeceği en büyük fark, maçların formatında yatıyor. Kadınlar kolej basketbolunda dört adet 10 dakikalık periyot oynanırken, erkeklerde iki adet 20 dakikalık devre bulunuyor. Peki bu kural farklılığının ardında yatan nedenler neler ve oyun üzerindeki etkileri nasıl? İşte bu konuda bilmeniz gerekenler:
Oyun Süresi Aynı, Format Farklı
Erkekler ve kadınlar basketbol maçlarının toplam süresi aynı (40 dakika) olsa da, bu süreye ulaşma şekli farklılık gösteriyor. Kadın basketbolunda dört adet 10 dakikalık periyot bulunurken, erkek basketbolunda iki adet 20 dakikalık devre bulunuyor.
Kadın basketbolu da 2014-2015 sezonuna kadar iki devre halinde oynanıyordu. Ancak, NCAA Oyun Kuralları Denetleme Paneli, 2015-16 sezonundan itibaren dört adet 10 dakikalık periyodun kullanılmasını onayladı. NCAA Kadın Basketbolu Kural Komitesi, bu değişikliği oyunun akışını iyileştirmek amacıyla önerdi. Kural, Kadın Basketbol Koçları Birliği Yönetim Kurulu tarafından da onaylandıktan sonra resmen yürürlüğe girdi.
Amaç: Oyunun Akışını İyileştirmek ve Serbest Atışları Azaltmak
Dört periyotlu sisteme geçişin temel nedenlerinden biri, erkekler oyununda daha sık görülen yedi takım faulünden sonra verilen "bir artı bir" serbest atışlarını ortadan kaldırmaktı. Yeni formatta, takımlar her periyotta beşinci faulde bonusa giriyor ve NBA ve WNBA’de olduğu gibi iki serbest atış kullanıyor. Her periyodun başında takım faulleri sıfırlanıyor.
Zorunlu Okuma: 2025 Kadınlar March Madness braket tahminleri ve uzman NCAA Turnuvası öngörüleri.
Basketbolun Kökenleri ve Evrimi
Basketbolun mucidi Dr. James Naismith, oyunu ilk olarak Aralık 1891’de Springfield, Massachusetts’te tasarladığında, orijinal fikri iki adet 15 dakikalık devre ve arada 5 dakikalık bir dinlenme süresiydi. Bu fikir, sporun 13 kuralında da yer alıyordu. Sporun popülaritesi arttıkça, oyun süresi de arttırıldı ve 1905’te her devre 20 dakikaya çıkarıldı.
1951’de, kolej basketbolu ve NBA, formatı kadın kolej basketbolunda oynanan sisteme benzer şekilde dört adet 10 dakikalık periyoda çevirdi. NBA, bu formatı korudu ve her periyodu 12 dakikaya çıkararak oyun süresini 48 dakikaya yükseltti. NCAA ise, bu değişiklikten üç yıl sonra, 1954’te formatı iki devreye geri döndürdü.
Koçların Endişeleri ve Adolph Rupp’un Savunması
Kolej koçları, bir takımın şut saatinin olmaması nedeniyle topu tutarak oyunu yavaşlatabileceği endişesiyle bu değişikliğe karşı çıktılar. Efsanevi Kentucky koçu Adolph Rupp, 1955’te NBA’in dört adet 12 dakikalık periyot sistemini benimsemeyi savundu, ancak bu önerisi kabul görmedi.
Rupp, bu değişikliğin taraftarlara "serbest atış festivali" yerine "gerçek bir rekabetçi oyun" sunabileceğini iddia etti. Kadın kolej basketbolu, NBA, WNBA ve FIBA’yı takip ederek iki devreli sistemden dört periyotlu sisteme geçişin, NCAA’nın kadın tarafında bu uygulamanın nasıl işlediğini görmesinin ardından erkek basketboluna da geleceği düşünülüyordu.
Değişiklik Neden Gerçekleşmedi?
Ancak, bu değişiklik bir türlü hayata geçmedi. ESPN’den Jay Bilas, 2022’de erkekler kolej basketboluna dört periyotlu formatın getirilmesini savundu. Bilas, "Erkekler kolej basketbolu, dünyada dört periyodu olmayan tek görünür oyun şekli. Bu, benzersiz kalmakla ilgili bir soru değil. Periyotlar, daha fazla saat oyunu sağlar ve takım faullerinin birinci ve üçüncü periyotlardan sonra sıfırlanmasına olanak tanır. Periyotlara geçiş, normal faullerdeki serbest atış sayısını azaltacak ve ‘bir artı bir’ uygulamasını ortadan kaldıracaktır. Bir takım, bir periyotta beşinci faule ulaştığında bonusa girecek ve bundan sonraki her normal faulde iki atış hakkı kazanacaktır." şeklinde konuştu. Bazıları "bir artı bir" uygulamasının gerekli olduğunu savunsa da, Bilas buna katılmıyor.
Ken Pomeroy (kolej basketbolunda kullanılan KenPom sıralamalarının yaratıcısı) da dört periyotlu formatı destekliyor.
Erkek ve Kadın Basketbolu Arasındaki Diğer Farklılıklar
Erkek ve kadın kolej basketbolu arasındaki bazı farklılıklar hemen göze çarpıyor. Bunlardan biri, takım faullerinin erkeklerde devre sonunda, kadınlarda ise periyot sonunda sıfırlanması. Kadınlarda periyot araları "medya molası" işlevi görürken, erkeklerde devre başına dört dakika arayla yayılan dört medya molası bulunuyor.
Kadın kolej basketbolunda, takım molaları dışında toplam yedi medya duraklaması bulunuyor: periyotların ortasında dört medya molası, birinci ve üçüncü periyotların sonu ve devre arası. Erkeklerde ise, devre başına dört dakikaya yayılan toplam sekiz medya molası ve iki devre arası olmak üzere, takım molaları dışında toplam 10 duraklama bulunuyor.
