Enigma: İkinci Dünya Savaşı Şifresi ve Modern Yapay Zeka Karşılaştırması

İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazilerin gizli mesajlarını iletmek için kullandığı Alman şifreleme makinesi Enigma, 1930’lar ve 40’larda Müttefik kriptologlar için aşılması gereken devasa bir engeldi. Matematikçi Alan Turing ve diğer yetenekli uzmanlar, Enigma’nın karmaşık şifrelerini çözmek için olağanüstü çabalar sarf ettiler. Ancak günümüzde, modern bilgisayarlar ve yapay zeka (YZ) sistemleri, bu karmaşık şifreyi terlemeden çözebilir.

Oxford Üniversitesi’nde bilgisayar bilimi profesörü olan Michael Wooldridge’in The Guardian’a verdiği demeçte, "Enigma, modern bilişim ve istatistiklere karşı koyamazdı." Bu açıklama, İkinci Dünya Savaşı sırasında Enigma’nın kırılmasına yönelik çabalarla günümüzün teknolojik yetenekleri arasındaki çarpıcı farkı vurguluyor.

Enigma’nın Karmaşıklığı ve İlk Çözüm Girişimleri

1930’larda Polonyalı kriptologlar, Enigma’yı çözme konusunda ilk adımları attılar. Enigma’nın potansiyel çözüm sayısı 150 kentilyondan fazla (150.000.000.000.000.000.000) gibi akıl almaz bir rakama ulaşabiliyordu. Polonyalılar, Enigma tarafından şifrelenen mesajları deşifre edebilen "bombas" adı verilen makineler geliştirmeyi başardılar. Bu makineler, Enigma’nın olası şifreleme kombinasyonlarını sistematik olarak tarayarak mesajları çözmeye çalışıyordu.

Ancak Almanya, Enigma’nın şifreleme karmaşıklığını sürekli olarak artırarak Polonyalıların işini zorlaştırdı. Alman işgal tehdidi arttıkça, Polonya istihbarat teşkilatı elde ettikleri bilgileri İngiliz ve Fransızlara devretti.

Turing ve İngiliz Ekibinin Katkıları

Alan Turing liderliğindeki İngiliz ekibi, Polonyalıların çalışmalarını temel alarak Enigma’yı kırma çabalarını yoğunlaştırdı. Ekip, Enigma kodlarındaki zayıflıkları tespit ederek bunları sömürdü. Örneğin, hiçbir harfin kendisi olarak şifrelenmemesi gibi bir zayıflık, şifre çözme sürecini kolaylaştırdı.

Wooldridge, The Guardian’a verdiği demeçte, "Esasen Enigma cihazları, bir mesajın şifrelenme biçimlerinin sayısının astronomik derecede büyük olması nedeniyle gücünü elde etti. Bir insanın bitkin bir şekilde kontrol etmesi için çok, çok büyüktü" dedi. Ayrıca, bombelerin esasen olası deşifrelerin devasa sayısını otomatik olarak eleyen mekanik bilgisayarlar olduğunu ekledi.

Modern Yapay Zekanın Rolü

Günümüzdeki yapay zeka sistemleri, tam olarak bu tür görevler için eğitilmiştir: büyük miktarda verideki kalıpları bulmak. Bu, bilim insanlarının elle hesaplamaları durumunda çok uzun sürecek bir süreçtir. Bu nedenle, Turing’in teorik bilgisayar biliminin ve yapay zekanın babası olarak kabul edilmesi şaşırtıcı değildir. Keşke alanın kendi zamanından bu yana ne kadar ilerlediğini görebilseydi.

Wooldridge, The Guardian’a verdiği demeçte, "Bombelerin mantığını ChatGPT gibi geleneksel bir programda yeniden yaratmak kolay olurdu. Daha sonra modern bilgisayarların hızıyla, bombelerin zahmetli çalışması çok kısa sürede tamamlanırdı. Enigma bunlara uzaktan bile rakip olamazdı" dedi.

ChatGPT’nin Onayı

ChatGPT’ye doğrudan bu durumu doğrulamasını istediğimde, şu yanıtı verdi: "Wooldridge’in alıntısı genel olarak doğrudur: Enigma bugün şansı olmazdı. Ancak bunun nedeni, ChatGPT gibi YZ’nin tek başına onu kırabilmesi değil, modern bilişimin Müttefik bombelerinin yaptığını önemsiz bir şekilde simüle edebilmesi ve bunu çok daha hızlı yapabilmesidir."

Turing ve Ekibinin Mirası

Modern teknolojinin Enigma’yı kolayca aşabilmesi, Turing ve meslektaşlarının başarısını daha az takdire şayan yapmıyor. Özellikle, çabalarının savaşı iki yıla kadar kısalttığı tahminleri dikkate alındığında, yaptıkları işin değeri daha da artıyor. Onların azmi, zekası ve teknolojiye olan inançları, İkinci Dünya Savaşı’nın gidişatını değiştiren önemli bir faktördü.

Sonuç

Enigma’nın kırılması, İkinci Dünya Savaşı’nın dönüm noktalarından biriydi ve Alan Turing gibi dehaların katkılarıyla mümkün oldu. Modern yapay zeka ve bilgisayar teknolojileri, Enigma’yı kolayca aşabilse de, bu durum Turing ve ekibinin başarısının değerini azaltmıyor. Onların çalışmaları, günümüzdeki teknolojik gelişmelerin temelini oluşturdu ve insan zekasının ve azminin sınırlarını zorlamanın önemini gösterdi.