Papa Francis’in Mirası ve Afrika Katolik Kilisesi’nin Yükselişi
Papa Francis’in vefatının ardından, dini gözlemciler onun Afrika kıtasına yönelik açılımlarının önemli bir miras olduğunu vurguluyorlar. Kenya, Uganda ve Madagaskar gibi ülkelere yaptığı ziyaretlerde sergilediği umut ve merhamet misyonu, kıtanın gençleri arasında büyük bir coşkuya yol açmıştı.
Chicago’daki DePaul Üniversitesi’nde Katolik çalışmaları profesörü olan Stan Chu Ilo, bu adımların Roma Katolik Kilisesi için kritik öneme sahip olduğunu belirtiyor. Kendi ülkesi olan Nijerya’da Katolikliğin, Pentekostal Hristiyanlığın hızlı yükselişinin gerisinde kaldığını ifade ediyor.
Ilo, "Papa Francis’in yaptığı en önemli şeylerden biri, Afrika’daki gençleri harekete geçirmek ve güçlendirmek oldu. Bugün oradaki Katoliklik, Papa Francis’te daha önce pek görmedikleri bir şeyi bulan gençler tarafından yönlendiriliyor" diyor. "Kilise onlara sürekli tehditlerden ve olumsuz şeylerden bahsediyordu. Ancak Francis insanlara enerji verdi."
Son yıllarda Katolikliğin coğrafi dengesinin giderek küresel güneye doğru kaydığı görülüyor. Kilisenin Kardinaller Kurulu, bu hafta Roma’da Francis’in halefini seçmek üzere toplanırken, Afrika’nın Hristiyanlık için verimli bir zemin olarak rolünün, bu görevi üstlenecek kişi için bir öncelik olacağı açıkça görülüyor.
Ilo, "Katolik kilisesinin geleceği Afrika’dan geçiyor" diyor. "Kıta, manevi bir güç merkezi."
Gözlemcilerin bir sonraki papanın Afrikalı olabileceğini düşünmesi bile, kıtanın artan önemini gösteriyor. Muhtemel adaylar arasında Ganalı Kardinal Peter Turkson, Gineli Kardinal Robert Sarah ve Cezayirli Kardinal Jean-Marc Aveline bulunuyor.
2023 itibarıyla Afrika, dünyadaki 1.4 milyar Katoliğin %20’sini oluşturuyor ve bu durum Vatikan tarafından "inancın son derece dinamik bir yayılımı" olarak tanımlanıyor. Kıtanın Katolik nüfusu o yıl 281 milyona yükseldi; bu sayı 2022’de 272 milyondu.
Bu sayının 55 milyonu Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde bulunurken, 35 milyonu Nijerya’da yaşıyor. Vatikan’a göre Uganda, Tanzanya ve Kenya da önemli Katolik nüfuslara sahip.
Richmond’daki Virginia Commonwealth Üniversitesi’nde Katolik çalışmaları bölüm başkanı olan R. Andrew Chesnut, dünyadaki 2.2 milyar Hristiyanın dörtte birinin Sahra altı Afrika’da yaşadığını belirtiyor. 2060 yılına kadar bu oranın %40’a ulaşması bekleniyor.
Chesnut, "Bu, dönüşümlerle ilgili değil, doğum oranları ve çok daha genç nüfuslarla ilgili" diyor. "Afrikalı Hristiyanların ortalama yaşı 20 civarında. İslam ise daha da hızlı büyüyor."
Notre Dame Üniversitesi’nde teoloji profesörü olan Paulinus Odozor, Papa Francis’in, selefleri Papa II. John Paul ve Papa Benedict XVI tarafından başlatılan açılım modelini sürdürdüğünü söylüyor.
Nijerya kökenli olan Odozor, "Papalık tarafından bu kadar ilgi görüyoruz çünkü Afrikalıları eşit derecede Hristiyan ve eşit derecede önemli görüyorlar" diyor. "Afrika kutsanmış durumda. Orada evangelize etmek için değil, insanlara Afrika’yı unutmamalarını söylemek için bulunuyorlar."
Hristiyanlık genel olarak Afrika’da patlama yaşıyor; ister ana akım ister Evanjelik olsun. Geçen yıl 30.000 cemaatinin dörtte birinin yeni kurulan Global Metodist Kilisesi altında yeniden toplandığı bir ayrılık yaşayan Birleşik Metodist Kilisesi, kıtada üye sayısında büyük bir artış gördü ve burada mensupları daha muhafazakar.
Ilo, Nijerya’nın artık dünyanın en büyük Episkopal (Anglikan) nüfusuna sahip olduğunu söylerken, Chesnut’a göre Etiyopya artık dünyanın en büyük Doğu Ortodoks kilisesine sahip.
Ilo, Afrikalı din adamlarının, teologların ve bilim adamlarının sayısındaki patlamanın da bir etkisi olduğunu ve Afrika Katolikliğinin yerli, kültürel bir hareket olarak algılanmasını şekillendirdiğini ve yerel yaratıcılığı beslediğini belirtiyor. "Afrikalılar kendi şarkılarını besteliyor, böylece insanlar kilisede dans edebilir ve kendi ana dillerinde şarkı söyleyebilirler" diyor.
Kilise ayrıca sosyal katılım açısından da yaratıcı davrandığını ve iyilik için bir güç olarak hareket ettiğini belirtiyor. Ilo örnek olarak, yerel piskoposlukların katılımıyla Katolik ilkeler üzerine kurulan Uganda’daki Centenary Bank’ı gösteriyor; bankanın vurgularından biri, küçük işletmeler ve sosyal inovasyon projeleri için krediler sağlamak.
Vatikan’a göre, Afrika, bu haftaki toplantıda Papa Francis’in halefini seçmek için oy kullanmaya uygun 133 kardinalden 18’ini oluşturuyor, ancak bunlardan biri olan Kenyalı John Njue, rahatsızlığı nedeniyle oturuma katılamayacak.
Notre Dame’den Odozor, Kardinaller Kurulu’nun Afrikalı bir papa seçmesinden ziyade, Hristiyan örneğiyle liderlik eden birini seçmesinin daha önemli olduğunu söylüyor. Yine de, kim seçilirse seçilsin, papal komisyonlarında Afrika temsiline öncelik vermesini umuyor.
"Bu kişinin, görevinin herkesle ilgili olduğunu anlayan küresel bir anlayışa sahip olması önemli" diyor. "Afrika’ya özel bir şekilde davranılmamalı, ancak ciddiye alınmalı."
Ilo, Papa Francis’in ilerici görüşlerinin Afrika’da her zaman iyi karşılanmadığını belirtiyor; örneğin, Afrikalı piskoposların çoğunluğu, Aralık 2023’te rahiplerin aynı cinsiyetten ilişkileri kutsamasına izin veren deklarasyonuna itiraz etti.
"Büyük olasılıkla Afrikalı bir papa, Papa Francis’i gençlerin gözünde popüler yapan bazı şeylerle ilgilenmezdi" diyor. "Bugün Afrika’da bu tartışmalı konular hakkında bir fikir birliği yok. Çok karmaşık bir dünyada yaşıyoruz."
Odozor, kilisenin Afrika’daki büyümesinin potansiyelinin daha geniş bir farkındalığını gösterdiğini söylüyor.
"Burası sadece insanların evangelize ettiği bir yer değil, aynı zamanda insanların inanca çeşitli şekillerde katkıda bulunabileceği bir yer" diyor. "Şu anda Afrika’dan yayılan birçok misyonerlik faaliyeti var. İsa, öğrencilerine tüm uluslara gitme emrini verdi ve Afrika canlanıyor."
