Yüksek Mahkeme, Louisiana’nın Kongre Haritasını ve Oy Hakları Yasası’nın Geleceğini Değerlendirecek
Washington – Louisiana eyaleti, geçtiğimiz yıl yaklaşık otuz yıl sonra ilk kez iki siyahi temsilciyi Kongre’ye gönderdi. Ancak bu temsilcilerin seçilmesini sağlayan kongre haritası, eyaletteki siyahi olmayan seçmenler tarafından adaletsiz olarak değerlendirilerek dava konusu oldu. Yüksek Mahkeme, bu davayı, eyaletlerin yasama haritalarını oluştururken ırkı ne ölçüde dikkate alabileceğini etkileyebilecek en son örnek olarak Pazartesi günü görüşecek.
Bu davanın sonucu, tartışmalı bölgede 2026 ara seçimlerinde Demokratların mı yoksa Cumhuriyetçilerin mi avantajlı olacağını da belirleyecek. Bu seçimler, Temsilciler Meclisi’nin kontrolünü kimin elinde tutacağını yakından etkileyecek. Siyahi olmayan seçmenler tarafından yapılan itiraz, eyaletlerin, bir yandan bir ırksal azınlığın oy kullanma gücünü koruyan bir medeni haklar yasasına uyarken, diğer yandan diğer seçmenlere karşı ayrımcılık yapmamak gibi hassas bir dengeyi nasıl kurması gerektiğini sorguluyor.
Sivil haklar grupları, mahkemenin oy kullanma haklarını zayıflatabilecek bir karar verebileceğinden endişe ediyor. Louisiana’yı temsil eden ve haritayı savunan avukatlar ise, Yüksek Mahkeme’nin eyaletlerin rekabet halindeki gereklilikleri dengelemesi için ne kadar "hareket alanı" olması gerektiği konusunda net olması veya eyaletlerden her ikisini de yapmalarını istememesi gerektiğini savunuyor. Aksi takdirde, Louisiana (ve diğer eyaletler) yeterince çoğunlukla siyahi bölgeler oluşturmadığı için dava edilme ve ardından bir tane eklediği için tekrar dava edilme gibi imkansız bir durumda kalacak.
Louisiana avukatları mahkemeye, "Bu hamster çarkı dönmeyi bırakmayacak," şeklinde konuştu.
Tartışma, Louisiana’nın 2020 Nüfus Sayımı’nın ardından nüfus değişikliklerini hesaba katmak için altı kongre bölgesi için yeni sınırlar çizmesiyle başladı. Harita, eyalet nüfusunun yaklaşık üçte biri siyahi olmasına rağmen yalnızca bir çoğunlukla siyahi bölge içeriyordu. Sivil haklar savunucuları, haritaya Oy Hakları Yasası’nın siyahi oyların gücünü sulandırmayı amaçlayan bir hükmü uyarınca itiraz ettiler.
Baton Rouge merkezli bir federal mahkeme ve Louisiana merkezli 5. ABD Temyiz Mahkemesi, Louisiana’nın ikinci bir çoğunlukla siyahi bölgeyi makul bir şekilde oluşturabileceği ihtimalinin yüksek olduğunu belirtti. Ancak, Cumhuriyetçi Parti kontrolündeki yasama organı daha sonra iki çoğunlukla siyahi bölge içeren bir harita oluşturduğunda (bunlardan biri eyaleti çapraz olarak geçiyordu), federal hakimlerden oluşan bölünmüş bir panel, haritanın anayasaya aykırı olduğunu savunan ve kendilerini siyahi olmayan seçmenler olarak tanımlayan bir grup lehine karar verdi. Bu karara göre, seçmenlerin ırkı ana faktördü.
Eyalet, Yüksek Mahkeme’den müdahale etmesini istedi. Mahkeme geçen yıl haritayı 2024 için yürürlükte tuttu ve daha sonra temel anlaşmazlığı çözmeyi kabul etti. Yeni bölgeden seçilen Kongre Üyesi Cleo Fields bir Demokrat ve sınır çizgilerine itiraz eden seçmenler, "ırksal bir kotanın" eyalete, dar bir şekilde bölünmüş bir Kongre’de bir Cumhuriyetçi koltuğuna mal olduğunu söylüyor.
"2020’lerde Louisiana neden siyahi nüfusun düştüğü, entegrasyonun başarılı olduğu ve kayıtlarda siyahi seçmenlere yönelik oy verme zararlarına dair kanıt bulunmadığı bir eyaletin yeni bölgelerini ırksal olarak parçalasın?" davacılar adına konuşan avukatlar sordu.
Avukatlar, Adalet Brett Kavanaugh’ın Kongre’nin "ırk temelli yeniden bölgelemeyi yetkilendirme yeteneğinin gelecekte süresiz olarak devam edemeyeceğini" öne sürdüğünü belirten dilekçelerde, haritanın "ırka aşırı odaklanma" olmadan çizilemeyeceğini savundu. Kavanaugh, bu yorumu 2023’te, kendisi ve Baş Yargıç John Roberts’ın, Alabama’da ve başka yerlerde "renk körü" sınırlar argümanını reddederken mahkemenin üç liberal üyesine katıldığında yapmıştı.
Louisiana davasında, hem eyalet hem de sivil haklar savunucuları, davacıların ırkın yeni hatların arkasındaki birincil faktör olduğunu gösteremediğini savunuyor. Eyalet, Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson ve Çoğunluk Lideri Steve Scalise’i korumak ve Kızıl Nehir boyunca ortak çıkarlara sahip toplulukları bir araya getirmek gibi çeşitli siyasi ve politika hedeflerini dengelediğini söylüyor.
Eyalet başlangıçtaki mahkeme itirazına yanıt olarak hatları yeniden çizmiş olsa da, ırkın baskın faktör olmadığı ikinci bir çoğunlukla siyahi bölge oluşturmak hala mümkün; bu, Yüksek Mahkeme’nin 2023’te Alabama’nın kongre bölgeleriyle ilgili kararında yeniden teyit ettiği testtir. Louisiana avukatları, eğer bu mümkün değilse, Yüksek Mahkeme’nin bunu açıkça belirtmesi gerektiğini yazdı.
Ulusal Yeniden Bölgeleme Vakfı’nın yöneticisi Marina Jenkins’i endişelendiren bir argüman da bu. Jenkins, kuruluşun ilk haritaya (yalnızca bir çoğunlukla siyahi bölge içeren) yapılan itirazı destekleyen gruplardan biri. Jenkins, mahkemenin bu davayı, iki yıl önce onaylanan Oy Hakları Yasası’nın oy seyreltme korumalarını zayıflatmak için bir arka kapı olarak kullanabileceğinden endişe ediyor. Mississippi, Georgia ve Teksas’taki seçmenlerin de bu korumaları uygulamaya çalıştıklarını söyledi.
"Irka tamamen kör olmanız gerektiği fikri, mahkemenin onlarca yıldır bu hukuk alanına yaklaşma şekli değil," dedi. "Bu, kendi emsalinin ve bu konudaki onlarca yıllık anayasa hukukunun baş döndürücü bir şekilde tersine çevrilmesi olurdu."
Indiana Üniversitesi Maurer Hukuk Fakültesi’nde medeni haklar ve hukuk tarihi dersleri veren Louis Fuentes-Rohwer, Yüksek Mahkeme’nin Oy Hakları Yasası’nın bu bölümünden bu yıl kurtulmanın çok hızlı bir hamle olacağına karar verebileceğini söyledi. Ancak yazılar duvarda, dedi.
Fuentes-Rohwer, Yüksek Mahkeme’nin 2013 yılında Oy Hakları Yasası’nın farklı ve önemli bir bölümünü anayasaya aykırı bularak iptal etmesinden bu yana, "sorunun ‘eğer’ değil, ‘ne zaman’ olduğu" görüşünde.
Kararın Haziran ayı sonuna kadar verilmesi bekleniyor. Bu dava, Amerikan demokrasisinin temel taşlarından biri olan oy kullanma hakkı ve seçim bölgelerinin adil bir şekilde belirlenmesi konularında önemli bir dönüm noktası olabilir. Yüksek Mahkeme’nin vereceği karar, sadece Louisiana’yı değil, benzer durumdaki diğer eyaletleri ve dolayısıyla tüm ülkeyi etkileyecek sonuçlar doğurabilir.
