Ukrayna’da Ateşkes Görüşmelerinde Gerilim ve Belirsizlik
Yaklaşık üç yıllık Rusya işğalinin ardından Ukrayna’da ilk büyük ateşkes görüşmeleri, ABD’li ve Rus yetkililer arasında Suudi Arabistan’da gerçekleşti. Ancak görüşmelere Ukrayna veya diğer Avrupa ülkeleri dahil edilmeyi reddedildi.
Salı günü sona eren görüşmenin ardından, kanlı çatışmanın hangi şartlarda sona erebileceği hâlâ belirsizliğini koruyor. Ukrayna ve Avrupa müttefikleri, işgal edilen ülkenin katılımı olmadan kalıcı güvenliği garanti edecek bir anlaşmanın ulaşılabilirliğini sorguluyor.
Görüşme, ABD ile Rusya arasındaki yıllardır yaşanan gerilimin ilk kez yumuşamasını temsil etti, ancak ABD’nin doğrudan görüşmeler yaparak Rusya’ya taviz verdiği yönünde suçlamalar da ortaya çıktı. ABD heyetine göre, müzakereler güvenlik garantilerini ve toprak meselesini kapsıyordu.
Başkan Trump, geçtiğimiz hafta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i arayarak görüşmeleri başlatmıştı. Bu, savaşın başlamasından bu yana bir ABD liderinden gelen ilk doğrudan aramaydı. Putin’in danışmanı Yuri Ushakov, Salı günü Trump ve Putin arasında yakın gelecekte başka bir görüşme planlanmadığını söyledi.
Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Rus mevkidaşı Sergey Lavrov, Rubio’nun sözcüsü Tammy Bruce’a göre, Ukrayna savaşına son verecek bir anlaşma müzakere etmek üzere "üst düzey ekipler" oluşturmayı kabul ettiler. Ayrıca, ABD ile Rusya arasındaki kopmuş diplomatik ilişkileri normalleştirme yolunda ilk adımları atmayı ve iki ülke arasındaki "can sıkıcı unsurları" ele almanın bir yolunu belirlemeyi kabul ettiler.
Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasına göre, Trump "öldürmeyi durdurmak istiyor" ve "Ukrayna ve Rusya’yı bunu kabul ettirme konusunda dünyadaki tek lider."
Bu durum, Trump yönetiminin Ukrayna savaşına ilişkin Ukrayna’nın NATO üyeliğinin gündemden çıkarılması ve Rus işgali öncesindeki sınırlarına geri dönülmesi de dahil olmak üzere birden fazla 180 derecelik politika değişikliğini duyurmasıyla aynı zamana denk geldi.
Geçtiğimiz hafta Avrupa’ya yaptığı bir ziyarette Savunma Bakanı Pete Hegseth, Ukrayna’nın NATO’ya kabulünün çatışmayı çözmek için gerçekçi bir beklenti olmadığını söyledi. 2008’den bu yana Ukrayna’nın sonunda üye olacağını savunan ABD’nin Avrupa müttefikleriyle arasına mesafe koydu. Ancak Suudi Arabistan’daki görüşmeler sırasında Rusya, NATO’nun da gelecekteki bu sözünü geri almasını talep etti.
Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zakharova, Salı günü gazetecilere verdiği demeçte, Ukrayna’nın NATO’dan uzak tutulmasının geçici olarak "yeterli olmadığını" söyledi. "Aksi takdirde bu sorun Avrupa kıtasındaki atmosferi zehirlemeye devam edecektir."
Öte yandan Ukrayna, geleceğini ilgilendiren müzakerelerden dışlanmasına tepki gösterdi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy, ülkesinin Rusya’nın bir ateşkes anlaşmasını ihlal edip yeniden saldırmasını önleyecek "güçlü" güvenlik garantilerine ihtiyacı olacağını söyledi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı, NBC’nin "Meet the Press" programına cuma günü verdiği demeçte, "Amerika Birleşik Devletleri ile Rusya arasında Ukrayna ve halkımız hakkında hiçbir kararı asla kabul etmeyeceğim" dedi. "Ukrayna’daki savaş bize karşı ve bizim insan kaybımızdır" dedi.
Zelenskyy, başlangıçta çarşamba günü Suudi Arabistan’ı ziyaret etmeyi planlıyordu, ancak görüşmelere ilişkin olmadığını söyleyerek ziyareti Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya görüşmelerini sonuçlandırdığından mart ayına erteledi.
Diğer Avrupalı liderler, ABD’nin Avrupa’nın işbirliği olmaksızın Rusya ile görüşmelere devam etmesine öfkelendiler ve Paris’te kendi acil durum toplantılarını düzenlediler.
Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, görüşmeler hakkında "şimdi bu tartışmanın yaşanması tam anlamıyla erken ve tamamen yanlış bir zaman" dedi. "Açıkçası söylemek gerekirse insanların Ukrayna’nın fikrini almadan ve Ukrayna’nın ‘evet’ demediği barış görüşmelerinin sonucu hakkında Ukrayna’nın başının üzerinden konuşması durumunu kınıyorum."
Birleşik Krallık Başbakanı Keir Starmer, Ukrayna’nın güvenliğini ateşkes sonrası garanti etmek için İngiliz askerlerini Ukrayna’ya göndermeye hazır olduğunu söyledi. "Ancak bir ABD desteği olmalı, çünkü bir ABD güvenlik garantisi, Rusya’nın Ukrayna’ya yeniden saldırmasını etkili bir şekilde caydırmanın tek yoludur" diye ekledi.
