Trump’ın Orta Doğu Ziyareti: İş ve Diplomasinin İç İçe Geçtiği Bir Seyahat mi?

Donald Trump, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar’ı kapsayan bir Orta Doğu turuna çıkıyor. Bu ziyaret, hem ticari çıkarları hem de diplomatik hedefleri bir araya getirmesiyle dikkat çekiyor. Ziyaretin zamanlaması, Hamas’ın bir ABD-İsrail rehinesini serbest bırakması ve bölgedeki çeşitli çatışmalarda arabuluculuk çabalarının yoğunlaştığı bir döneme denk geliyor.

Trump’ın bu ziyaretten beklentileri neler? Obama yönetiminde eski bir Orta Doğu elçisi olan Frank Lowenstein’a göre Trump, özellikle Amerikan halkına fayda sağlayan ve kendi gündemiyle uyumlu büyük duyurular yapmak istiyor. Bu gündem, "yabancı savaşları sona erdirmek ve rehineleri eve getirmek" üzerine kurulu.

Beyaz Saray Basın Sekreteri Karoline Leavitt ise Trump’ın bu ziyaretinin "ticaret ve kültürel alışverişler" amacıyla yapıldığını belirtiyor. Suudi Arabistan, BAE ve Katar, dünyanın en zengin ülkeleri arasında yer alıyor ve askeri ve güvenlik teknolojilerine büyük yatırımlar yapıyorlar. Suudi Arabistan’ın Amerikan şirketlerine 600 milyar dolar yatırım yapma sözü verdiği biliniyor. Trump’ın bu ülkelerden beklentisi, bu yatırımları daha da artırmak ve ekonomik ilişkileri güçlendirmek.

Ziyaretin dikkat çekici bir diğer yönü ise, Trump’ın aile şirketinin bu ülkelerde önemli ticari çıkarlarının bulunması. Son haftalarda, Trump’ın oğulları Eric Trump ve Donald Trump Jr., aile şirketinin emlak ve kripto para girişimleriyle ilgili anlaşmalara öncülük etmek üzere BAE ve Katar’ı ziyaret ettiler.

Suudi Arabistanlı bir emlak geliştirme şirketi olan Dar Global ile Trump Organization, Dubai’de yeni bir lüks otel inşa etme konusunda anlaştılar. Ayrıca, Cidde’de de ikinci bir lüks konut kulesi inşa etmeyi planlıyorlar. Katar’da ise Trump’ın aile şirketi, Katar hükümetine ait bir şirket olan Qatari Diar ile birlikte 18 delikli bir golf sahası ve tatil köyü inşa edecek. Abu Dabi’de ise hükümet destekli bir yatırım firması, Trump ailesinin kripto para girişimi World Liberty Financial’ı destekleyebilecek bir kripto para işine 2 milyar dolarlık bir yatırım yaptı.

Bu ticari bağlantılar, Trump’ın ziyaretinin amacına ilişkin soru işaretleri yaratıyor. Georgetown Üniversitesi’nden Khaled Elgindy, "Trump ile kişisel ve jeopolitik çıkarların iç içe geçtiğini" belirtiyor. Trump’ın hem ABD adına hem de kendi adına iş yaptığını söyleyen Elgindy, bu durumun çıkar çatışması yaratabileceği endişesini taşıyor.

Trump’ın Suudi Arabistan ziyareti, aynı zamanda İsrail ile Arap ülkeleri arasındaki ilişkilerin normalleşmesi çabalarına da odaklanacak. Trump’ın ilk döneminde imzalanan ve "Abraham Anlaşmaları" olarak bilinen anlaşmalarla BAE, Bahreyn ve Fas gibi Arap ülkeleri İsrail’i tanımıştı. Ancak, bu anlaşmalar Filistinlilerin gelecekteki bir devlet arzularını yeterince dikkate almamıştı ve Suudi Arabistan bu nedenle anlaşmalara katılmamıştı.

Suudi Arabistan’ın fiili hükümdarı Veliaht Prens Muhammed bin Selman, Tel Aviv’in Gazze’deki askeri operasyonlarını durdurana kadar Suudi Arabistan’ın normalleşmeyeceğini belirtmişti. Ancak, Trump’ın Orta Doğu elçisi Steve Witkoff, Abraham Anlaşmalarının genişletilmesi konusunda ilerleme beklediğini ifade etti.

Trump’ın ziyareti, aynı zamanda insan hakları konusunu da gündeme getirebilir. Saad İbrahim Almadi adlı bir ABD-Suudi vatandaşı, 2021 yılında Suudi Arabistan’da tutuklanmıştı. Sosyal medya paylaşımları nedeniyle "krallığı istikrarsızlaştırmak" suçundan hüküm giyen Almadi’nin oğlu, Trump’tan babasının serbest bırakılması için yardım talep ediyor.

Ziyaretin bir diğer tartışmalı konusu ise, Trump’ın Katar kraliyet ailesinden Air Force One olarak kullanılması için bir Boeing 747-8 jumbo jet hediye kabul etme olasılığı. Bu durum, hediye kabulünün etik olup olmadığı ve çıkar çatışması yaratıp yaratmayacağı sorularını gündeme getiriyor.

Trump’ın Orta Doğu ziyareti, hem ticari hem de diplomatik açıdan büyük önem taşıyor. Ancak, ziyaretin amacı, çıkar çatışması ve insan hakları gibi konularda da soru işaretleri yaratıyor. Bu nedenle, ziyaretin sonuçları yakından takip edilecek.