ABD’de Tornado Aktivitesi: 2024’ün İlk Yarısı ve Beklentiler

Bu yıl bahar aylarında tornado olaylarını daha sık duyuyorsanız, bunun geçerli bir nedeni var: AccuWeather meteoroloğu Jesse Ferrell’in belirttiğine göre, ABD, Mayıs ayının başlarına kadar 2011’den bu yana herhangi bir yıldan daha fazla sayıda tornado raporu aldı. Mart ve Nisan aylarında meydana gelen şiddetli hortum fırtınaları, yüzlerce tornado olayına ve onlarca ölüme yol açtı. Fırtına Tahmin Merkezi’nin (Storm Prediction Center) verilerine göre, 6 Mayıs itibarıyla ülke genelinde 724 ön tornado raporu kaydedildi. Bu sayı, tarihi ortalama olan 526’dan 198 adet daha fazla.

Ferrell, özellikle iki eyaletin olağanüstü yüksek sayıda tornado raporuyla öne çıktığını vurguladı. Mississippi, Mayıs başlarına kadar 96 tornado raporuyla başı çekerken, onu 82 raporla Illinois izledi. İlk beşi tamamlayan diğer eyaletler ise sırasıyla Missouri (78), Teksas (74) ve Alabama (49) oldu.

Tornado kaynaklı ölüm vakalarına gelince, bu yıl ölümlere neden olan hortumların çoğu Missouri, Tennessee ve Mississippi eyaletlerinde meydana geldi. Fırtına Tahmin Merkezi’nin verileri bu bölgelerin özellikle risk altında olduğunu gösteriyor.

AccuWeather’ın analizine göre, 2024’teki yoğun tornado aktivitesinin büyük bir kısmı, Mart ve Nisan aylarında yaşanan dört büyük tornado fırtınasıyla tetiklendi:

• 14-16 Mart: 182 rapor
• 30-31 Mart: 56 rapor
• 2-3 Nisan: 112 rapor
• 4-7 Nisan: 56 rapor

Bu yoğun döneme rağmen, Mayıs ayının başlarında tornado aktivitesinde bir durulma yaşandı. Weather.com meteoroloğu Jonathan Erdman, 8 Mayıs’ta yayınladığı bir çevrimiçi hava durumu tahmininde, ABD’deki Mayıs ayı tornado sayısının yavaş bir başlangıç yaptığını belirtti. 8 Mayıs itibarıyla, ay içinde yalnızca 20 tornado rapor edilmişti.

Ancak Erdman, önümüzdeki hafta hava durumunda yaşanacak bir değişikliğin ülkenin orta kesimlerine daha şiddetli hava olayları getirebileceği konusunda uyardı. Bu değişikliklerin, dolu, yıkıcı rüzgarlar ve tornadolarla birlikte şiddetli gök gürültülü fırtınalar riskini artırabileceğini söyledi.

Fırtına Tahmin Merkezi de 9 Mayıs’ta yayınladığı bir hava durumu tahmininde, hafta sonuna doğru "birkaç süper hücre de dahil olmak üzere organize olmuş şiddetli konveksiyon riski" konusunda uyarıda bulundu. Bu, atmosfer koşullarının şiddetli hava olayları için elverişli hale geldiği anlamına geliyor.

Erdman, Mayıs ayının tipik olarak ABD’de en çok tornado görülen ay olduğunu hatırlattı. Özellikle Mayıs 2024’te tornado aktivitesinin çok yoğun olduğunu vurguladı: Geçen yılın Mayıs ayında ABD’de 530 tornado meydana geldi. Bu sayı, ortalamanın iki katından fazla ve 2003’teki Mayıs ayında kırılan 542 tornadolu rekorun hemen altında.

Tornado Nedir ve Nasıl Oluşur?

Tornado, genellikle bir gök gürültülü fırtına ile ilişkili olan, dönen bir hava sütunudur. Bu sütun, bulut tabanından yeryüzüne kadar uzanır. Tornadolar, dünyanın her yerinde meydana gelebilir, ancak özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nin "Tornado Alley" olarak bilinen bölgesinde yaygındır.

Tornadoların oluşumu karmaşık bir süreçtir ve çeşitli atmosferik faktörlerin bir araya gelmesini gerektirir. Genel olarak, şu unsurlar tornadoların oluşumunda rol oynar:

• Nemsizlik: Yüzeye yakın bölgelerde sıcak ve nemli hava bulunmalıdır. Bu hava, fırtınanın yakıtı görevi görür.
• Kararsızlık: Atmosferin kararsız olması, yani sıcak havanın yükselme eğiliminde olması gerekir. Bu durum, fırtınanın dikey olarak gelişmesine yardımcı olur.
• Rüzgar Kayması: Yükseklik arttıkça rüzgarın yön ve hızının değişmesi (rüzgar kayması), fırtınmanın dönmesine ve süper hücre adı verilen şiddetli fırtınaların oluşmasına yol açabilir.

Tornado Güvenliği:

Tornado tehlikesi söz konusu olduğunda, güvende kalmak için alınması gereken bazı önlemler vardır:

• Hava Durumu Uyarılarını Takip Edin: Ulusal Hava Durumu Servisi’nden (National Weather Service) gelen uyarıları ve tahminleri düzenli olarak kontrol edin.
• Güvenli Bir Yer Belirleyin: Evinizde veya iş yerinizde, penceresiz ve en alt katta bulunan bir oda gibi güvenli bir yer belirleyin.
• Tornado İzleme ve Uyarısı Arasındaki Farkı Bilin: Tornado izleme, tornado oluşumu için uygun koşulların mevcut olduğunu gösterir. Tornado uyarısı ise, bir tornado’nun görüldüğü veya radarla tespit edildiği anlamına gelir.
• Dışarıdaysanız, Alçak Bir Yere Yatın: Eğer dışarıdaysanız ve güvenli bir sığınak yoksa, bir hendek veya çukur gibi alçak bir yere yatın ve başınızı ellerinizle koruyun.
• Araçta Kalmayın: Arabalar, tornado sırasında güvenli yerler değildir. Mümkünse aracı terk edin ve güvenli bir sığınağa gidin.
• Mobil Evlerden Uzak Durun: Mobil evler, tornado sırasında son derece tehlikelidir. Bir tornado uyarısı durumunda, mobil evi terk edin ve sağlam bir binaya sığının.

Sonuç:

2024 yılının ilk yarısında ABD’de kaydedilen yüksek tornado aktivitesi, bu doğal afetin ciddiyetini bir kez daha gözler önüne seriyor. Özellikle Mart ve Nisan aylarında yaşanan şiddetli fırtınalar, toplumlar üzerinde derin etkiler bıraktı. Mayıs ayında yaşanan kısa süreli durulmaya rağmen, uzmanlar önümüzdeki haftalarda hava durumunda yaşanacak değişikliklerin tornado riskini artırabileceği konusunda uyarıyor. Bu nedenle, halkın hava durumu uyarılarını yakından takip etmesi ve tornado güvenliği konusunda bilinçli olması hayati önem taşıyor. Tornado tehlikesine karşı hazırlıklı olmak, can kayıplarını önlemenin ve toplumların bu tür felaketlerden en az zararla çıkmasının anahtarıdır.