ABD ve Ukrayna Mineral Anlaşması, ABD Ekonomisi Küçülüyor, Trump’ın Serveti ve Daha Fazlası: The Excerpt Podcast’inden Özetler
Giriş
The Excerpt podcast’inin 1 Mayıs 2025 tarihli bölümünde, ABD ve Ukrayna arasındaki önemli bir mineral anlaşması, ABD ekonomisinin ilk çeyrekteki daralması, Donald Trump’ın kişisel servetindeki değişiklikler ve diğer gündemdeki konular ele alındı. İşte podcast’ten öne çıkanlar:
ABD ve Ukrayna Mineral Anlaşması
ABD ve Ukrayna, haftalar süren gergin müzakerelerin ardından önemli bir mineral anlaşmasına imza attı. Anlaşma, Ukrayna’nın yeniden inşasına yatırım yapmak için ortak bir fon kurulmasını öngörüyor. Taslak anlaşmaya göre, ABD’ye Ukrayna’daki yeni doğal kaynak anlaşmalarına öncelikli erişim hakkı tanınacak. Bu anlaşma, Donald Trump ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy arasındaki inişli çıkışlı ilişkilerin ardından geldi.
Anlaşma, Ukrayna’da yeni doğal kaynak ruhsatlarından elde edilecek kâr ve telif haklarının %50’sini alacak ortak bir ABD-Ukrayna fonunun kurulmasını öngörüyor. ABD, Rusya’nın 2022’deki işgalinden bu yana Ukrayna’ya en büyük askeri yardım sağlayan ülke oldu ve Kiel Enstitüsü’ne göre yaklaşık 72 milyar dolar yardımda bulundu.
ABD Ekonomisi Daralıyor
ABD ekonomisi, yılın ilk üç ayında daralma gösterdi. Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH), yani tüm mal ve hizmetlerin değeri bu dönemde %0,3 oranında azaldı. Bu durum, GSYİH’nin sürekli olarak yükseldiği bir dönemin ardından geldiği için önemli bir gelişme.
USA TODAY kişisel finans muhabiri Daniel de Visé, bu durumun nedenlerini ve ekonomistler arasındaki farklı görüşleri değerlendirdi. Ekonomistler, daralmanın nedenini büyük ölçüde ithalat patlamasına bağlıyor. Şirketler, tarifelerin geleceği beklentisiyle büyük miktarda mal ithal etti, bu da yerli üretimin azalmasına ve dolayısıyla GSYİH’nin düşmesine yol açtı.
Ekonomistler ve Siyasi Tepkiler
Ekonomistler, bu durumdan çoğunlukla ithalat patlamasını sorumlu tutarken, siyasi arenada da suçlamalar havada uçuştu. Demokratlar Cumhuriyetçileri, Cumhuriyetçiler ise Demokratları suçladı. Donald Trump, bu durumu Biden yönetiminin ekonomisindeki bir "akşamdan kalma" olarak nitelendirdi. Ancak ekonomistler, tarifelerin dolaylı olarak bu duruma yol açtığını, dolayısıyla sorumluluğun Trump’a ait olduğunu belirtiyor.
Ekonomideki Olumlu İşaretler
Ekonomideki olumsuz tabloya rağmen, bazı olumlu işaretler de mevcut. Tüketici harcamalarını ölçen PCE enflasyon verisi, Mart ayında %2,3’lük bir artış gösterdi. Bu, Fed’in hedeflediği %2’lik enflasyon oranına yakın olduğu için olumlu bir işaret olarak değerlendiriliyor.
Yüksek Mahkeme ve Dini Charter Okulları
Yüksek Mahkeme, Oklahoma’daki Katolik Kilisesi’nin ülkenin ilk dini charter okulunu işletmesine izin verilip verilmemesi konusunu değerlendiriyor. Muhafazakar çoğunluk, dini kurumların ikinci sınıf muamele görmemesi gerektiğini savunurken, liberal üyeler ise kilise ve devlet ayrımının korunması gerektiğini vurguluyor.
Dava, dini charter okullarına kamu fonu sağlanmasının önünü açabileceği endişesiyle tartışma yaratıyor. Katolik Kilisesi, bu adımın Yüksek Mahkeme’nin son kararlarının doğal bir sonucu olduğunu savunurken, karşıt görüşler ise bunun dini eğitimin kamu okullarında öğretilmesine karşı emsal teşkil edeceğini belirtiyor.
Göçmenlik Ücretlerinde Artış
Kongre’deki Cumhuriyetçiler, göçmenlerin ABD’de iltica talebinde bulunmasını daha maliyetli hale getirmek için bir teklifte bulundu. Teklif, Donald Trump’ın sınır güvenliği ve göçmenlik yaptırımlarını finanse etmek için çeşitli ücretler öngörüyor. Bu ücretler arasında iltica başvuruları için 1000 dolar, çalışma izni için altı ayda bir 500 dolar ve mahkeme kararlarına itiraz etmek için yüzlerce dolar ücret yer alıyor.
Göçmen hakları savunucuları, bu teklifin cezalandırıcı ve gerçekçi olmadığını savunuyor. Cumhuriyetçi Kongre üyesi Jim Jordan ise yeni ücretlerin 77 milyar dolar gelir sağlayabileceğini ve Kongre’nin göçmenlik yaptırımlarına gerekli yatırımları mali açıdan sorumlu bir şekilde yapmasına olanak tanıyacağını belirtiyor.
Trump’ın Serveti ve Potansiyel Çıkar Çatışmaları
Donald Trump’ın başkanlık görevindeki ilk 100 gününde kişisel servetinde önemli bir artış yaşandığı belirtiliyor. Tam olarak ne kadar para kazandığı kesin olarak bilinmese de, bu miktarın yüz milyonlarca doları bulduğu tahmin ediliyor. Bu durum, daha önceki başkanların aksine, Trump’ın başkanlık görevinden kişisel olarak faydalanmaya çalıştığı eleştirilerine yol açıyor.
Özellikle Trump’ın meme coin’i ve Melania Trump’ın da kendi meme coin’ini çıkarması tartışma yarattı. Trump’ın meme coin’inin değeri bir noktada milyarlarca dolara ulaşırken, coin’in sahiplerine özel bir Beyaz Saray turu ve Trump ile özel bir akşam yemeği gibi ayrıcalıklar sunuldu. Bu durum, Trump ve çevresindekilerin coin’in satışından milyonlarca dolar kazandığı iddialarına yol açtı.
Senatör Chris Murphy, Trump’ın bu tür faaliyetlerini "Amerikan başkanlık tarihinin en büyük skandalı" olarak nitelendirdi. Trump ise varlıklarının çocukları tarafından yönetilen bir tröstte olduğunu ve herhangi bir çıkar çatışması olmadığını savunuyor. Ancak uzmanlar, Trump’ın kârın nereden geldiğini bildiği için bu savunmanın geçerli olmadığını belirtiyor.
Robert F. Kennedy Jr. ve Florür Tartışması
Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanı Robert F. Kennedy Jr., bir kez daha florüre karşı çıktı. Kennedy, florürün Amerikalıları "aptallaştırdığını" iddia ederek, ülkenin içme suyundaki florür miktarını azaltma planını savundu. Utah’ın yerel yönetimlerin suya florür eklemesini yasaklayan ilk eyalet olmasını övdü ve federal florür düzenlemelerini değiştirmek için çalıştığını söyledi.
Kennedy, CDC’ye şehirlerin ve eyaletlerin suya florür eklemesini tavsiye etmeyi bırakmasını söyleyeceğini belirtti. Suyun florlanması yasal olarak zorunlu olmasa da, Kennedy’nin bu açıklamaları tartışma yarattı.
Sonuç
The Excerpt podcast’inin bu bölümü, ABD’nin gündemindeki önemli konulara ışık tuttu. ABD ve Ukrayna arasındaki mineral anlaşması, ekonomik daralma, Trump’ın serveti, dini charter okulları ve florür tartışması gibi konular, dinleyicilere geniş bir perspektif sunarak bilgilendirmeyi amaçladı.
